Muzaffer Zeren, Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü
Neşe Çakıcı Alp, Kocaeli Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Mimarlık Bölümü
Şüheda Özel, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü

ÖZET
Eklemeli imalat, bir 3D CAD modelinin, tabakalar halinde biriktirilerek malzemenin fiziksel bir ürüne dönüştürüldüğü imalat işlemidir. 3D yazıcılar ile eklemeli imalat yöntemleri ile günümüzde çeşitli malzeme spektrumunda imalat yapılabilmesi mümkün haldedir. 3D imalat, verimlilik, esneklik ve yenilikçi fırsatları da beraberinde getirmiştir. Eklemeli imalat; tasarım programlarında oluşturulan dataların 3D yazıcı sistemleri tarafından anlaşılır halde okunarak uygun malzemelerin katmanlar halinde, üst üste yığılarak istenen nesnelerin üretilmesini ifade etmektedir. 3D yazıcılar ile farklı teknolojiler içeren imalatlar yapılabilmektedir. Otomotiv sektöründe ise;  ağırlık hafifletme, sarf malzeme miktarını en aza indirgeme, mekanik özellikleri iyileştirme ve kısıtsız tasarım özgürlüğü sağlama gibi çoğu sebepten dolayı eklemeli imalat teknolojileri gelecekte ve günümüzde artan bir kullanım alanına sahiptir. Konvansiyonel imalat yöntemleri ile imalatı mümkün olmayan geometrilerin üretilmesi, prototipleme, zaman ve maliyet kazancı başta olmak üzere üstün özellikler ile eklemeli imalat otomotiv endüstrisinde kullanım bulmaktadır. Çalışma kapsamında 3D CAD modeli kullanılarak eklemeli eriyik yığma modelleme FDM (Fused deposition modelling) çalışmaları yapılmıştır. Çalışma materyali olarak PLA (Polylactic Acid) filamentler seçilmiştir.

Anahtar kelimeler: 3D CAD, Eklemeli imalat, FDM, Otomotiv

ABSTRACT
Additive manufacturing is the manufacturing process in which a 3D CAD model is deposited in layers and the material is converted into a physical product. With 3D printers and additive manufacturing methods, it is possible to manufacture in a variety of material spectrum today. 3D manufacturing has brought efficiency, flexibility and innovative opportunities. Additive manufacturing; It refers to the production of desired objects by stacking the appropriate materials in layers, on top of each other, by reading the data created in the design programs in an understandable way by 3D printer systems. With 3D printers, productions with different technologies can be made. In the automotive sector; additive manufacturing technologies have an increasing use in the future and today due to many reasons such as weight reduction, minimizing the amount of consumables, improving mechanical properties and providing unconstrained design freedom. Additive manufacturing finds use in the automotive industry with its superior features, especially the production of geometries that cannot be manufactured with conventional manufacturing methods, prototyping, time and cost savings. Within the scope of the study, additive melt deposition modeling FDM (Fused deposition modeling) studies were carried out using the 3D CAD model. PLA (Polylactic Acid) filaments were chosen as the working material.

Key Words: 3D CAD, Additive manufacturing, FDM, Automotive, Piston

1.GİRİŞ
Eklemeli imalat, 3D modelleri üretmek için kullanılan katman katman malzeme biriktirme yöntemini kullanan bir imalat yöntemidir. Bu yöntem ile geleneksel imalat yöntemlerinde kullanılan ekipmanlara gereksinim duyulmadığı için kişi özelinde tasarım ve diyaznlar daha kolay ve hızlı olarak oluşturulabilmektedir. 3D imalat karmaşık yapıya sahip tasarımların da imalatını kolaylaştırmakta ve tasarım özgürlüğü sunmaktadır.  Çalışma materyali olarak PLA (Polylactic Acid) seçilmiştir. PLA (Polylactic acid), imalatı için gerekli olan 3D tasarım uygulamaları Rhinoceros ve Solid Works CAD programlarında gerçekleştirilerek, eklemeli imalata adaptasyonu ve imalat fizibiliteleri çeşitli CAD programlarında gerçekleştirilmiştir [1,2,3]. 

2. 3D EKLEMELİ İMALAT
Yaygın olarak 3Dbaskı olarak bilinen eklemeli imalat (Additive Manufacturing) 3D model verilerinden nesne üretmek, genellikle katman üzerinde yeni bir katman oluşturmak için ham malzemeyi birleştirme prosesidir [4]. Eklemeli imalat terimi, birbiri ardına süregelen ve birbirini takip eden  ince ham malzeme katmanlarını birbiri üzerinde biriktirme ve nihai 3Dbir nesne üretme teknolojisini temsil eder. Sarf malzemeler geniş bir alanda kullanılan; polimer, reçine, kauçuk, seramik, cam, beton ve metal olabilir [5, 6,7]. Dijital bir tasarım modeli üretmenin en standart yöntemi bilgisayar destekli tasarımdır (CAD). Tersine Mühendislik (Reverse Engineering), 3D tarama ile dijital tasarım modeli meydana getirmek için de tercih edilebilir. Geleneksel imalat yöntemlerinden farklılık gösteren 3D eklemeli imalat prosesinde anahtar bir adım, bir bilgisayar destekli dizayn (CAD) modelinin bir STL (stereolitografi) dosyasına dönüştürülmesi şartıdır. STL formatı, bir objenin yüzey bölgelerini belirlemek için üçgenleri (çokgenler) kullanır. Bir tasarım modelinin fiziksel boyut ve çokgenlerin tek tek hesaplanması da dahil olmak üzere bir STL dosyasına dönüştürmeden ve bilgileri aktarmadan önce dikkat edilmesi gereken birkaç model sınırlaması ve şartı mevcuttur. Bir STL dosyası dönüştürüldükten sonra, dosya bir ayrıştırma programına yerleştirilir. Bu program STL dosyasını alır ve G koduna dönüştürür. G kodu, sayısal bir kontrol (NC) programlama dili olup, CAM’ de otomatik çalışmaları kontrol etmek amacıyla kullanılır. Ayrıştırma programı aynı zamanda modeli oluşturan tasarımcının katman yüksekliği ve parça yönlendirme gibi proses parametrelerini özelleştirmesine olanak sağlamaktadır. 3D imalat cihazları genellikle birden çok küçük ve karmaşık komponentten meydana gelir, bu sebeple doğru imalat ve doğrulama, doğru baskılar elde etmek yönünde kritik bir yere sahip olmuştur [8.9.10].

2.1. Otomotiv Sektöründe 3D Eklemeli İmalat Uygulamaları
‘Reports and data’nın yaptığı araştırmaya göre özellikle otomotiv sektöründe 2030 yılında eklemeli imalat pazarının 70.08 milyon dolara ulaşması beklenmektedir. Karmaşık tasarımların imalat kolaylığı, yeni geliştirilmiş teknolojilerin ve malzemelerin geliştirilmesi, katkı imalatını teşvik etmek için devlet finansmanının artırılması ve hızlı imalat için nispeten daha düşük imalat maliyeti, pazar gelir artışını artırması beklenen bazı önemli faktörlerdir [7]. Otomotiv firmalarının, eklemeli imalat yöntemi konusunda ön saflarda yer aldığı görülmektedir. 3D eklemeli imalatın otomotiv sektöründeki en önemli uygulama nedenlerinden biri prototip imalatının hızlı gerçekleşmesidir [11,12].

3D eklemeli imalat yönteminde ilk fiili uygulama alanları model oluşturma ve prototip imalatları olmuştur. Bu çıktılara görsel model tasarımları, sunum modelleri ve montaj kompenent ürünleri de dâhil edilmiştir. Bu sebeple prototip imalat uygulamasının, verimlilik düzlüğü evresine kadar devamlılık sağladığı ve iki yıldan kısa bir süre içerisinde de yüksek kaliteli ve verimli imalat prosesleri elde etme evresini tamamlayarak ana akım uygulamalar arasında değerlendirileceği öngörülmektedir. İşlevsel ürün imalatı, prototipleme ya da seri imalat yelpazesinde değerlendirilebilmektedir. Temel olarak işlevsel parça imalatının medikal, havacılık ve savunma, elektronik, otomotiv ile makine sektörlerindeki uygulama alanlarında kendine yer bulduğu değerlendirilmektedir (Şekil 1) [9-14].

Prototip baskı ve nihai parçalar bir montajdaki son ürün sayısı yeni bir tasarım yapılarak azaltılabilmektedir. Eklemeli imalatın, ham malzeme sarfının azaltılmasında ciddi düzeyde fayda sağladığını, bu yolla ağırlığın düşürüldüğü ve ileriki dönemlerinde imalat maliyetinin azaltıldığı dikkate değer bir göstergedir. Parça sayısının düşürülmesi, tamirlerinin veya bakımın yapılmasına ihtiyaç duyulduğunda montajların tek bir kompenent ile değiştirilebileceği anlamına gelir ki; otomotiv sektörü için bir diğer önemli konudur. [15-17,32].

2.2. Eklemeli İmalat Yöntemleri
Eklemeli imalat uygulamaları için seçilecek yöntemler kullanılacak malzeme ve uygulama yerine göre çeşitli sınıflara ayrılmaktadır. Eklemeli imalat yöntemleri sınıflandırma ve isimlendirmeleri günümüzde ASTM ve ISO ortak çalışması olarak yayınlanan ‘ISO/ASTM 52900’ standardına göre kategorize edilmektedir [18,19]. 

2.3. Eklemeli imalatın genel aşamaları 
Eklemeli imalat süreci, eklemeli imalat makinesinin talimatlarını üreten bir dijital veri akışına ve ardından hammaddeleri nihai parçalara dönüştüren fiziksel bir iş akışına sahiptir. Süreç genellikle 2 boyutlu bir obje tasarımı veya 3D fiziksel bir objenin tersine mühendislikle 3D taranması ile başlar. Bu datalar çeşitli tasarım yazılımları ile dijital bir modele dönüştürülür. Ardından data kontrol edilir, dilimleme ve destek yapısı oluşturma işlemleri yapılır. Son olarak, model dilimlenmiş, makine için talimatlar oluşturmak üzere dilimlenir. Bu genellikle makineye özel yazılım kullanılarak yapılır (Şekil 2) [19].

2.4. Dijital Model Oluşturma
Dijital datanın üretilmesi, eklemeli imalat sürecindeki ilk adımdır. Tersine Mühendislik (Reverse Engineering), 3D tarama (3D scanning) ile dijital model oluşturmak da bu işlem için  kullanılabilmektedir. Tüm eklemeli imalat parçaları, dış geometriyi tam olarak tanımlayan bir datadan başlamalıdır. Bu hemen hemen her profesyonel CAD (computer aided design) katı modelleme yazılımının kullanımı ile mümkün olabilmektedir. Ancak ilk adımda ortaya konulan model bir 3boyutlu katı data veya yüzey gösterimi olmalıdır. AutoCad programı ile piston tasarımı Şekil 3-5’de verilmiştir [1-3,33].

Bu çalışmada piston tasarımları için RhinoCeros 3D programı tercih edilmiştir. RhinoCeros 3D, özellikle sanayi için 3boyutlu modelleme ve prototipleme için tasarlanmış bir CAD/ CAM  yazılımı olup, 3D prototipleme için son derece uygun bir yazılımdır. RhinoCeros 3D genellikle endüstri tasarımı, mimarlık, deniz araçları tasarımı, takı tasarımı, otomotiv tasarımı, CAD/CAM, seri imalat, tersine mühendislik ve multimedya ve grafik tasarım alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. 1990’lü yılların ortalarında AutoCAD programı için eklenti olarak piyasaya sürülen RhinoCeros, AutoCAD benzeri arayüzü ile diğer pek çok 3D çizim programından ayrılmaktadır. RhinoWorks eklentisi ile Solidworks benzeri bir arayüzde çalışabilmektedir. RhinoCeros, AutoCAD eklentisi olarak çıkması sayesinde AutoCAD’ de bulunan pek çok özelliği ve komutu içinde barındırmaktadır. RhinoCeros programı ile yapılabilen piston tasarımları Şekil 6-8’de verilmiştir [20].

Dijital Model imalatı aşamasında dikkate alınması gerek bir diğer husus ise topoloji optimizasyonudur. Topoloji optimizasyonunda modelin tasarım alanı içerisinde malzeme yoğunluğunun dağılımı optimize edilerek en iyi mekanik sonuçların alınması ve parçanın hafifletilmesi hedeflenmektedir. Genellikle topoloji optimizasyonu için tasarım alanı içindeki hücre boyutları ve bu hücre alanlarının dolu veya boş olması tasarım değişkeni olarak kullanılmaktadır.

2.5. STL Dosyalarının Dönüştürülmesi
Geleneksel imalat aşamalarından farklılık gösteren 3D eklemeli imalat sürecinde önemli bir aşama, bir CAD datasının bir STL (stereolitografi) dosyasına dönüştürülmesidir. STL, bir nesnenin yüzeylerini tanımlamak için çokgenleri kullanır (Şekil 9). Bir STL dosyası oluşturulduktan sonra, dosya bir dilimleme programına alınır. Bu program STL dosyasını alır ve G koduna dönüştürür. G kod, sayısal bir kontrol programlama dilidir. Bilgisayar destekli imalatta g-kodları yönlendirmek için kullanılır. Dilimleyici program ayrıca tasarımcının dolgu yapısı, destek yapısı, katman yüksekliği ve parça yönlendirme, baskı tablasına parça yerleştirme dahil yapı parametrelerini özelleştirmesini sağlar [1-3]. 

2.6. Baskı aşaması
3Dbaskı makineleri genellikle birçok küçük ve karmaşık parçadan oluşur, bu nedenle parametre seçimi ve kalibrasyon, doğru basılmış parça elde etmek için kritik öneme sahiptir. Bu aşamada, baskı malzemesi (filament) yazıcıya aktarılır. Bu çalışmada PLA tipi plastik filament baskı malzemeleri ve AnyCubiki3 Mega 3D tipi eklemeli yazıcı kullanılmıştır.

3. MATERYAL VE YÖNTEM
Bu çalışmada çeşitli fonksiyonel otomobil motor sistemi parçalarından pistonun prototipleme amacı ile 3D yazıcıda eklemeli üretilebilirliği incelenmiştir. Otomobil motor parçalarının geleneksel yöntemler ile imalatı öncesi araştırma geliştirme aşamalarına proses geliştirilmesi safhasında protetiplenip kullanılabilirliği incelenmiştir. RhinoCeros 3D, Catia, AutoCad arayüz programı ile motor pistonu tasarımları yapılmış, AnyCubik I3 Mega 3D yazıcıda PLA tipi filamentler kullanılarak 3D eklemeli  imalatları gerçekleşmiştir. Çalışmada Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği laboratuvarı, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Laboratuvarı imkanları kullanılmıştır. Bu çalışmada eriyik yığma modelleme Malzeme Şekillendirme (Fused Deposition Modelling – FDM) yöntemi kullanılarak 3Dkatmalı imalatlar yapılmıştır.

3.1. Malzeme seçimi 
Çalışma için kullanılacak malzeme olarak PLA (Polylactic acid) seçilmiştir. Polilaktik asit, tekrarlayan birimi laktik asit olan bir polimerdir. Polilaktik asit polimeri, laktik asit monomerlerinin polimerizasyonu sağlanarak elde edilmektedir ve bu polimerizasyona dayalı üretim bakımından sentetik bir polimerdir. Ana zincirin barındırdığı elementlere bakılarak yapılan sınıflandırmaya göre ise organik bir polimerdir. Polilaktik asit, doğal (katkısız) haliyle şeffaftır. Literatürde, polilaktik asitler için yarı kristal veya amorf yapılı olan termoplastik ve alifatik polimerler olduğu yer almaktadır [21-29].

3.3. Model oluşturulması
Bu çalışmada yüksek çözünürlüklü Motor pistonunun 3D yazıcıda imalatı için kullanılan RhinoCeros programındaki tasarım uygulamalarından örnekler Şekil 10-13’de verilmiştir.

3.4. İmalat parametrelerinin belirlenmesi
Bu çalışmada AnyCubik I3 Mega 3D tipi eklemeli yazıcı FDM yöntemi kullanılması için seçilmiştir. Piston model imalatında 1,75 mm çapında PLA (PolylacticAcid) cinsi filament kullanılmıştır. PLA filament malzemesinin erimesi için 200ºC ergime sıcaklığı ve erimiş filamentin katmanlar oluşturabilmesi için 60 ºC yazıcı tabla sıcaklığında, 400 µm yazıcı nozül çapı ile çalışılmıştır. PLA tipi filamentler ile yazıcıda basım için genellikle 190°C – 220°C arasındaki sıcaklıklar önerilmektedir [30-32]. CAD datasından 3D eklemeli yazıcıda gerçekleştirilen bir motor pistonun üretimi Şekil 14.’de verilmiştir.

4. SONUÇLAR VE ÖNERİLER
Bu çalışmada, otomobil endüstrisinde kullanılan motor pistonu esas alınarak, RhinoCeros programı yardımıyla, PLA tipi filament malzeme kullanılarak, AnyCubik i3 Mega 3D tipi eklemeli yazıcıda gerçeği ile aynı ebatlarda modeller başarı ile üretilmiştir. Ayrıca geleneksel döküm yöntemine uygun olacak şekilde; sıvı metalin döküm kalıbına dikey ve yatay olarak sorunsuz girişini sağlayacak bir yolluk tasarımı ile sıvı metalin katılaşması sırasında hacimsel büzülmelerini karşılayacak besleyici tasarımı da yapılarak bir piston modeli üretilmiştir. Çalışma kapsamında 3D CAD modeli ve arayüz programları kullanılarak eklemeli yığma imalatı ile tamamlanmış modellerinin, yüzeyde çizik, çapak, gözenek v.b. olumsuzlukların olmadığı, yüksek yüzey kalitesinde, sert ve sağlam oldukları, kafa kısımlarının, yanma bölgelerinin, segman yuvalarının, piston pimi yuvalarının, etek bölgelerinin oldukça düzgün olduğu gözlemlenmiştir. Geleneksel döküm yöntemleri ile üretilen motor pistonlarının, geliştirme aşamasında, 3D baskı ile üretilebilirliği gözlemlenmiştir. Çalışmada, Tersine Mühendislik (Reverse Engineering) uygulamalarının ve Kıyaslamanın da (Benchmarking) otomotiv parçalarının dijital olarak üretilmesiyle mümkün olabileceği anlaşılmıştır.

Eklemeli imalat, üretimde yeni ufukların kapısını açmaktadır ve bu yenilikçi potansiyelden yararlanmakta CAD ve CAD arayüz programları çözümler, fırsatlar sunmaktadır. Eklemeli imalatta kullanılan ve filament ismi ile literatüre geçen malzemelerdeki gelişmeler ve buna bağlı nihai ürünlerin kalitesindeki iyileştirmeler, otomotiv sanayinde 3D baskı sistemlerinin tercih edilebilirliğini de artırmaktadır. Ancak otomotiv endüstrisindeki yüksek imalat adetleri ve seri imalat koşulları göz önünde bulundurulduğunda mevcut eklemeli imalat metodolojilerinin kıyasla düşük eklemeli imalat hızı, doğrudan parça imalatı için daha geniş sektörlerce benimsenmesindeki önemli bir engeldir. 3D eklemeli imalatın, geleneksel seri imalat yöntemlerinin yerine kullanılması bugün ve yakın gelecek için beklenmemelidir. Ancak düşük hacimli, özelleştirilmiş parçalar ve prototip imalatı için tamamlayıcı bir yenilik olarak sektörde yer almıştır. Özellikle seri imalata başlanmadan önce taslak model imalatlarının gerekli olduğu, otomotiv sektörüne parça üreten döküm sektöründe 3D yazıcıların kullanılması avantajlı, ekonomik bir tercih olabilecektir. 

KAYNAKLAR
[1] Özel, Ş. (2022). 3D Eklemeli İmalat Teknolojilerinin Otomotiv Endüstrisinde Uygulama Alanlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
 

[2] Özel, Ş. Zeren M. Çakıcı Alp N. (2020). 3 Boyutlu Katmanlı İmalat ve Otomotiv Uygulamaları. ISSN:1305-3701
 

[3]. Özel, Ş. Zeren M. Çakıcı Alp N. (2020)3D Yazıcılar ile Katmanlı İmalat Teknolojisinin Otomotiv Endüstrisine Uygulanması, Uluslararası 3B Yazıcı Teknolojileri ve Dijital Endüstri Dergisi, 2602-3350
 

[4] Denise D. (2015). Additive Manufacturing 3D Printing, DSP Journal, Issue10, Pages 1-15
 

[5] Attaran, M. (2017). The Rise of 3d Printing: The Adventages Of Additive Manufacturing Over Traditional Manufacturing. Business Horizons, 60(5): 677-688
 

[6] Bhattacharjya J. Tripathi S.  Taylor A. Taylor M. (2014) Additive Manufacturing: Current Status and Future Prospects, Conference Paper  in  IFIP Advances in Information and Communication Technology • October, DOI: 10.1007/978-3-662-44745-1_36
 

[7] Renjith S. (2018) A design Framework for Additive Manufacturing Based on The Integration of Axiomatic Design Approach, Inverse Problem-Solving and an Additive Manufacturing Database, Iowa State University, Industrial Engineering, Iowa
 

[8] Surange V., Gharat P., (2016) 3D Printing Process Using Fused Deposition Modelling (FDM), International Research Journal of Engineering and Technology (IRJET), Volume: 3 Issue: 3, Pages 1403-1406
 

[9] Shruti G. S., Sanket N.Y., (2019) Additive Manufacturing in Automobile Industry, Internatioan Journal of Research in Aeronautical and Mechanical Engineering, 2321-3051 Vol.7 Issue 4, April 
 

[10] Yılmaz D. (2016) Eklemeli İmalat Teknolojileri ve Havacılık Uygulamaları, Sektör Değerlendirme Raporu, Ağustos, Thinktech STM Future technology institute, Eklemeli İmalat Teknolojileri ve Havacılık Uygulamaları - PDF Ücretsiz İndirin (docplayer.biz.tr) (Erişim Tarihi: 02.10.2021)
 

[11] Jager J., Langer D., Mirchberger S. (2019) Challenges of Additive Manufacturing, https://www2.deloitte.com/content/Deloitte/de/Documents/operations/Deloitte/Challenges/of/AddtiveManufacturing.pdf, November 15, 2019
 

[12] Mehrpouya M. Dehghanghadikolaei A. Fotovvati B. Vosooghnia A. Emamian S.S. and Gisario A. (2019) The Potential of Additive Manufacturing in the Smart Factory Industrial 4.0: A Review, Appl. Sci. 2019, 9, 3865; doi:10.3390/app9183865
 

[13] İmalatta Paradigma Değişikliği Artırımsal İmalat Üç Boyutlu Yazıcılar, (2019), T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Sektörler ve Kamu Yatırımları Genel Müdürlüğü İmalat Sanayii Daire Başkanlığı Yayın No: 0007 ISBN NO: 978-605-7519-55-9
 

[14] Geissbauer R., Wunderlin J. (2018) The Future of Spare parts İs 3D A Look at The Challenges and Opportunities of 3D Printing. Pagers1-143, Strateji&, Boston
 

[16] Giffi A. C. Gangula B. Illinda P. (2014) 3D Opportunity in The Automotive Industry Additive Manufacturing Hits The Road, A Deloitte Series on Additive Manufacturing, Deloitte Univercity Press, 19 Mayıs 2014
 

[17] International Organization for Standardization and American Society for Testing and Materials, ISO/ASTM 52900: 2021 Standardı Additive Manufacturing General Princibles – Fundamentals and Vocabulary, Second Edition 2021-11
 

[18] Sprinkle T. The 5 Most Important Standards in Additive Manufacturing, Standardization News, https://sn.astm.org/?q=features/5-most-important-standards-additive-manufacturing-.html (Erişim tarihi:19.04.2022)
 

[19] Thompson M. K. Moroni G. Vaneker T. Fadel G. Campbell R. I. Gibson I. Bernard A. Schulz J. Graf P. Ahuja B. Martina F. (2019) Design for Additive Manufacturing: Trends, Opportunities, Considerations, and Constraints, CIRP Annals - Manufacturing Technology, 65 (2), pp. 737-760. DOI: 10.1016/j.cirp.2016.05.004
 

[20] Ushakov D. (2009) How to Express Design Intent in Rhino 3D Part I. Assembly Design and Kinematic Simulation
 

[21] Gibson I. Rosen D. Stucker B. (2015) Additive Manufacturing Technologies 3D Printing, Rapid Prototyping and Direct Dijital Manufacturing, Springer, Newyork, DOI 10.1007/978-1-4939-2313-3
 

[22] Lopes M ,Jardini A.L., Filho M.,(2014) Synthesis and Characterizations of Poly (Lactic Acid) by Ring-Opening Polymerization for Biomedical Applications, Chemical Engineering Transactions, Vol. 38, Pages 331-336
 

[23] Elmas B. S. (2021) Üç Boyutlu (3D) Yazıcıda Üretilen Polilaktik Asit (PLA) Numunelerinin Mekanik Özelliklerinin İncelenmesi , Kocaeli Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Çalışması Kocaeli, 702119
 

[24] Mustafa N. S., Omer M. A. A., Garlnabi M. E. M., İsmail H. A., (2016) Reviewing Of General Polymer Types, Properties And Application In Medical Field, International Journal of Science and Research (IJSR), 5(8), 212 - 221.
 

[25] Carrasco F. Pagès P. Gámez-Pérez P. Santana O.O. Maspoch M.L. (2010) Kinetics of the thermal decomposition of processed poly(lactic acid) Polymer Degradation and Stability Volume 95, Issue 12, December 2010, Pages 2508-2514
 

[26] Garlotta D. (2001) A litarature Review of Poly(lacticacid), Journal of Environmental Polymer Degradation, DOI: 10.1023/A:1020200822435 • Source: OAI
 

[27] Koçak E. D. Üner İ. (2013) Poli (Laktik Asit)’in Kullanım Alanları ve Nano Lif İmalatdeki Uygulamaları İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Yıl: 11 Sayı: 22 Güz 2012 s. 79-88
 

[28] Olam M. (2021) 3D Yazıcılar İçin Polimer Esaslı Kompozit Filament İmalati, Fırat Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü, Doktora Çalışmai Elazığ, 672652
 

[29] Dizon, J. R. C. Espera, A. H. (2018)  Chen, Q. Advincula, R. C. Mechanical Characterization of 3D-Printed Polymers. Addit. Manuf., 20, 44–67
 

[30] Wenjie L., Jianping Z., Yuming M., JieW.,Jie X.,ICMSE IOP Publishing IOP Conf. Series: 012033 Fabrication of PLA Filaments and its Printable Performance Materials Science and Engineering doi:10.1088/1757-899X/275/1/012033, 275 (2017)
 

[31] Giang K.,PLA vs. ABS: What’s the Difference? https://www.3dhubs.com/knowledge-base/pla-vs-abs-whats-difference (Erişim Tarihi: 20.12.2021
 

[32] Sprinkle T. The 5 Most Important Standards in Additive Manufacturing, Standardization News, https://sn.astm.org/?q=features/5-most-important-standards-additive-manufacturing-.html (Erişim tarihi:19.04.2022)
 

[33] Broolhuis T., “Piston”, https://allaboutcad.com/3d-autocad-tutorial -create-a-3d-piston/Making a piston in Auto-CAD 3D., November 15, 2019.